Lithium-ion batterijen zijn tegenwoordig vrijwel overal: in onze telefoons, laptops, elektrische fietsen, elektrische auto’s en zelfs in energieopslagsystemen thuis. Deze batterijen hebben tal van voordelen, zoals hoge energiedichtheid en efficiëntie, maar brengen ook specifieke risico’s met zich mee, waaronder het risico op brand en explosie. Bij verkeerd gebruik, beschadiging of defecten kan een lithium-ion batterij oververhit raken en in brand vliegen – een proces dat “thermal runaway” wordt genoemd.
Wat veroorzaakt een accubrand?
Lithium-ion batterijen zijn ontworpen om veilig te werken, maar kunnen door bepaalde factoren gevaarlijk worden:
- Oververhitting: Als een batterij te warm wordt door externe hitte of interne defecten, kunnen de cellen beschadigd raken, wat kan leiden tot een chemische reactie die zichzelf versterkt.
- Kortsluiting: Een kortsluiting in de batterij kan ontstaan door bijvoorbeeld productiefouten, fysieke schade of blootstelling aan water.
- Overladen: Te lang of onjuist opladen kan de interne structuur van de batterij beschadigen.
- Fysieke beschadiging: Batterijen die vallen, worden doorboord of anderszins fysiek worden beschadigd, lopen een groter risico op brand.
Hoe herken je een accubrand in ontwikkeling?
Voordat een batterij in brand vliegt, kunnen er waarschuwingssignalen zijn:
- Extreme hitte: Een batterij die te heet aanvoelt om vast te houden, is een mogelijk gevaar.
- Rook: Grijze of witte rook wijst op de start van een chemische reactie.
- Opzwellen: Batterijen die opzwellen kunnen defect zijn en kans op brand lopen.
- Brandlucht: Een scherpe, chemische geur kan wijzen op een interne lekkage.
Als je een van deze tekenen opmerkt, is het belangrijk om onmiddellijk actie te ondernemen.
Wat te doen bij een accubrand: Stapsgewijze Instructies
Een accubrand moet anders worden aangepakt dan andere branden. Hieronder staan de belangrijkste stappen die je kunt nemen:
1. Blijf kalm en schakel noodhulp in
- Bel de brandweer: Lithium-ion batterijbranden kunnen snel uit de hand lopen, dus bel onmiddellijk 112 of het lokale noodnummer.
- Evacueer indien nodig: Batterijbranden kunnen giftige dampen produceren. Zorg ervoor dat iedereen zich op een veilige afstand bevindt.
2. Probeer de stroombron te verwijderen (indien veilig)
- Schakel de stroom uit: Als de batterij nog is aangesloten op een apparaat dat op stroom werkt, zoals een laptop of een elektrische fiets, probeer dan de stroomvoorziening af te sluiten.
- Verwijder de batterij niet zelf: Bij brand of oververhitting kan de batterij onvoorspelbaar reageren, dus probeer deze niet uit het apparaat te halen.
3. Gebruik het juiste blusmateriaal
- Gebruik AVD-blussers: Aqueous Vermiculite Dispersion (AVD) is een gespecialiseerde blusstof die zeer geschikt is voor het blussen van lithium-ion batterijen.
- Gebruik een branddeken: Indien een AVD-blusser niet beschikbaar is, kan een branddeken helpen om zuurstof af te sluiten en het vuur tijdelijk te controleren.
- Water als laatste redmiddel: Hoewel water vaak wordt afgeraden, kan het bij een accubrand als laatste redmiddel helpen om de hitte te verminderen. Water kan echter het risico op kortsluiting verhogen, dus wees voorzichtig.
4. Blijf op veilige afstand
Batterijbranden kunnen leiden tot explosies, vooral als de cellen blijven oververhitten. Blijf uit de buurt en voorkom inademing van rook en dampen.
5. Ventileer de ruimte
Batterijbranden produceren giftige dampen. Zorg dat deuren en ramen openstaan om ventilatie te verbeteren en het risico op rookinhalatie te verminderen.
6. Ruim veilig op na een accubrand
- Laat de batterij volledig afkoelen: Voordat je begint met opruimen, moet je zeker weten dat alle onderdelen volledig zijn afgekoeld.
- Gebruik beschermende uitrusting: Draag handschoenen, een volgelaatsmasker en geschikte kleding om contact met chemische resten te vermijden.
- Afvoer van resten: Batterijresten en blusstof moeten als chemisch afval worden behandeld en bij een erkende verwerkingsinstantie worden ingeleverd.
Hoe voorkom je accubranden?
Voorkomen is beter dan genezen, en er zijn stappen die je kunt nemen om de kans op een accubrand te verkleinen:
1. Kies voor kwalitatieve batterijen en laders
Gebruik batterijen en opladers van betrouwbare fabrikanten. Goedkope of namaakbatterijen zijn vaker betrokken bij ongevallen.
2. Vermijd extreme temperaturen
Lithium-ion batterijen functioneren het best binnen een bepaald temperatuurbereik. Laat apparaten met deze batterijen niet achter in direct zonlicht of koude auto’s.
3. Bewaar batterijen in brandveilige containers
Gebruik speciale opslagcontainers die bestand zijn tegen hitte, zoals containmentbags van KMA e-powershield, om het risico bij opslag te minimaliseren.
4. Laad batterijen op onder toezicht
Laad apparaten op in goed geventileerde ruimtes en voorkom overladen. Laad bijvoorbeeld geen telefoon onder een kussen op en controleer opladers regelmatig op schade.
5. Voer beschadigde batterijen correct af
Beschadigde of opgezwollen batterijen moeten niet worden bewaard of gebruikt. Lever deze altijd in bij een erkende verwerkingsinstantie voor veilig afvalbeheer.
Veelgestelde vragen (FAQ) over accubranden
1. Kun je een accubrand blussen met een normale brandblusser?
Nee, standaard brandblussers zijn vaak niet geschikt voor lithium-ion branden. Het beste kun je een AVD-blusser gebruiken, omdat deze speciaal is ontworpen om accubranden te beheersen.
2. Wat moet ik doen als mijn apparaat begint te roken?
Schakel het apparaat uit, verwijder de stroombron (indien veilig) en plaats het apparaat in een open ruimte, liefst buiten. Zorg voor een veilige afstand en roep indien nodig hulp in.
3. Zijn lithium-ion batterijen veilig voor thuisgebruik?
Ja, mits je de juiste veiligheidsmaatregelen in acht neemt. Gebruik ze volgens de richtlijnen van de fabrikant en bewaar ze op een koele, droge plaats.
Conclusie
Accubranden kunnen gevaarlijk en moeilijk te beheersen zijn, maar met de juiste kennis en voorzorgsmaatregelen kun je de risico’s beperken. Zorg ervoor dat je altijd weet welke blusmiddelen en veiligheidsprocedures beschikbaar zijn, en voorkom onveilige situaties door beschadigde batterijen niet te gebruiken of op te slaan. Door een zorgvuldige omgang met lithium-ion batterijen kunnen ongelukken worden voorkomen en kan de veiligheid van jou en anderen worden gewaarborgd.
